Νάνα Μούσχουρη

(Ιωάννα Μούσχουρη γεν. 13 Οκτωβρίου 1934 στα Χανιά)

Η Νάνα Μούσχουρη είναι μια τραγουδίστρια-φαινόμενο στο διεθνές καλλιτεχνικό στερέωμα, με πενήντα χρόνια διεθνούς καριέρας χωρίς διακοπή.

Γεννήθηκε στα Χανιά και μεγάλωσε στην Αθήνα. Ήδη από πολύ μικρή ηλικία αγάπησε τη μουσική και το τραγούδι μέσα από τις κινηματογραφικές ταινίες που προβάλλονταν στο θερινό κινηματογράφο, στον οποίο εργαζόταν ο πατέρας της ως μηχανικός προβολής. Ξεκινά την καριέρα της στη χώρα που γεννήθηκε, την Ελλάδα, στα τέλη της δεκαετίας του ’50 ύστερα από πολλά χρόνια σπουδών κλασσικού τραγουδιού στο Ελληνικό Ωδείο στην Αθήνα.

Το 1959, εμφανίζεται στο πρώτο Φεστιβάλ Ελληνικού Τραγουδιού, όπου κερδίζει το πρώτο βραβείο με το «Κάπου υπάρχει η αγάπη μου» του Μάνου Χατζιδάκι και το δεύτερο βράβειο με το «Ξέρω κάποιο αστέρι» του Μίμη Πλέσσα. Ο Μάνος Χατζιδάκις ήταν ο πρώτος δάσκαλός της. Με τραγούδια του όπως ο «Υμηττός», το «Κυπαρισσάκι», το «Χάρτινο το Φεγγαράκι» κ.ά. γίνεται η πιο διάσημη τραγουδίστρια της εποχής.

Το 1960, στη Βαρκελώνη, το πρώτο της ταξίδι στο εξωτερικό, της απονέμεται το πρώτο βραβείο στο Φεστιβάλ Μεσογειακού Τραγουδιού με το τραγούδι «Ξύπνα Αγάπη Μου» του Κώστα Γιαννίδη που αποτελεί το μουσικό διαβατήριο για τη διεθνή καριέρα της. Στο Φεστιβάλ αυτό την άκουσαν για πρώτη φορά ο Quincy Jones και ο Michel Legrand. Η αναγνώριση δεν αργεί να έρθει : το «Σαν σφυρίξεις τρεις φορές» του Μάνου Χατζιδάκι από το γερμανικό ντοκυμαντέρ «Ελλάς η χώρα των Ονείρων» γίνεται το “Weisse Rosen aus Athen” (Το λευκό ρόδο της Αθήνας) που γνωρίζει τεράστια επιτυχία και οι πωλήσεις του ξεπερνούν τότε τα 1.500.000 αντίτυπα στη Γερμανία μόνο, σε λιγότερο από έξι μήνες. Το ίδιο τραγούδι στα αγγλικά, ως “White Rose of Athens”, θα την κάνει γνωστή σε ολόκληρο τον κόσμο. Το 1962, ο Quincy Jones, που την είχε ακούσει στο Φεστιβάλ της Βαρκελώνης, την καλεί στις ΗΠΑ για να ηχογραφήσει τον πρώτο αμερικάνικο δίσκο της με μεγάλα αμερικάνικα standards με την ορχήστρα του Torrie Zito: «The girl from Greece sings». Το 1963, ηχογραφεί στο Παρίσι ένα δίσκο αποκλειστικά στα ελληνικά, “Mes plus belles chansons Grecques”, που θα της χαρίσει την πρώτη της διάκριση στη Γαλλία: το Βραβείο Charles Cros της Γαλλικής Μουσικής Ακαδημίας.

Τον Μάρτιο του ίδιου χρόνου, εκπροσωπεί το Λουξεμβούργο στο διαγωνισμό της Eurovision στο Λονδίνο. Εκεί ερμηνεύει το “A force de prier”, που παρόλο που δεν κέρδισε στον διαγωνισμό, αποτέλεσε μια από τις πρώτες επιτυχίες της που μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες. Σε αυτό το πέρασμα από την τηλεόραση θα την προσέξει η αγγλίδα παραγωγός Yvonne Littelwood, που θα της εμπιστευθεί λίγα χρόνια αργότερα και για δώδεκα ολόκληρα χρόνια την παρουσίαση μιας σειράς μουσικών εκπομπών που σκηνοθετούσε στο BBC: “Nana with Guests”, εκπομπή που την κάνει γνωστή σε Αγγλία, Καναδά, Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία και Ασία. Το 1964, η Νάνα Μούσχουρη τιμάται στη Γερμανία με το αργυρό μετάλειο στο Φεστιβάλ Τραγουδιού του Baden-Baden. Ο Michel Legrand αρχίζει να συνεργάζεται μαζί της τακτικά και το 1965 ηχογραφούν το θρυλικό «Παιδί με το ταμπούρλο». Την ίδια χρονιά ηχογραφεί ένα καινούργιο δίσκο στις ΗΠΑ : “Nana sings” με παραγωγό τον μεγάλο Bobby Scott, δημιουργό, μεταξύ άλλων, του “A taste of honey” και στη συνέχεια περιοδεύει με τον Harry Belafonte μέχρι το 1966. Συνεχίζει να ηχογραφεί δίσκους στα γαλλικά που όλοι γνωρίζουν τεράστια επιτυχία και γίνονται χρυσοί ή πλατινένιοι. Η επιτυχία της αποτυπώνεται επί σκηνής στο Olympia τον Οκτώβριο του 1967. Συνεχίζει, ωστόσο, να ηχογραφεί και στα γερμανικά και στα αγγλικά.

Το 1969, κυκλοφορεί το “Over and Over”, ο πρώτος της δίσκος στην αγγλική αγορά που παραμένει στα charts περισσότερο από 100 εβδομάδες. Η επιτυχία είναι τεράστια και η Νάνα μετά τη δημοτικότητά της στην Αγγλία ήδη από την πρώτη συναυλία της στο Albert Hall του Λονδίνου, συναυλία sold out μέσα σε λίγες ώρες. Από τη χρονιά αυτή και για πολλά χρόνια θα παραμείνει η πιο αγαπημένη τραγουδίστρια σ’ αυτή τη χώρα. Οι επιτυχίες στις πέντε ηπείρους συνεχίζονται αδιάκοπα: το 1974, αποκτά 19 χρυσούς δίσκους στην Αυστραλία, 9 στη Νέα Ζηλανδία και 12 στην Ευρώπη καθώς και ένα διαμαντένιο δίσκο στην Ολλανδία για τις πωλήσεις του θρυλικού δίσκου “NANA’s book of songs”. Το 1975, φωτογραφίζεται για πρώτη φορά μπροστά σε έναν τοίχο με χρυσούς δίσκους που προέρχονται από τις 5 ηπείρους. Σημειώνουμε, ως σπανιότατη για την εποχή διάκριση και μια χρυσή κασέτα. Κάνει παραλλήλως τρεις μεγάλες σταδιοδρομίες σε τρεις διαφορετικές γλώσσες. Οι δίσκοι της, ιδίως εκείνοι στην αγγλική γλώσσα, κυκλοφορούν παγκοσμίως. Η δεκαετία του ’70 τελειώνει βρίσκοντας τη Νάνα σε μια περιοδεία με περισσότερες από 70 συναυλίες στις ΗΠΑ και τον Καναδά, όπου ο δίσκος της “Roses and Sunshine” γίνεται διπλά πλατινένιος. Δίνει επίσης συναυλίες τεσσάρων εβδομάδων στο Olympia, όπου η δισκογραφική της εταιρεία της απονέμει 69 χρυσούς και πλατινένιους δίσκους, από τις πέντε ηπείρους.

Στην αρχή της δεκαετίας του ’80, το καινούργιο της hit “Je chante avec toi liberte”, βασισμένο στη κλασσική μελωδία από το Nabucco του Verdi διασκευασμένο επίσης στα αγγλικά, γερμανικά, ισπανικά και πορτογαλικά, γίνεται νούμερο 1 σε πωλήσεις στη Γαλλία, όπου ο δίσκος γίνεται δύο φορές πλατινένιος. Την ίδια χρονιά, τιμάται με το “Golden Ticket” για περισσότερα από 100.000 εισιτήρια που πωλήθηκαν σε λίγες μέρες για την περιοδεία της στη Γερμανία. Ο Bob Dylan γράφει ειδικά γι’ αυτήν το τραγούδι “Every grain of sand” που συμπεριλαμβάνεται στο δίσκο “Song for liberty”. Τότε, ύστερα από απουσία 20 ετών, η Νάνα κάνει τη μεγάλη της επιστροφή στη χώρα που ξεκίνησε. Στις 23 και 24 Ιουλίου 1984 τραγουδά στο κατάμεστο Ηρώδειο, κάτω από την Ακρόπολη, συναυλία που συχνά δηλώνει ότι θα παραμείνει για πάντα η πιο γλυκιά της ανάμνηση στη σκηνή. Από τότε, αποφασίζει να ηχογραφήσει νέους δίσκους στα ελληνικά για το κοινό και κυκλοφορεί «Η ενδεκάτη εντολή» του Γιώργου Χατζηνάσιου σε στίχους του αγαπημένου της φίλου Νίκου Γκάτσου. Το 1986 δίνει περισσότερες από 200 συναυλίες στη Γερμανία, την Αυστρία, την Ελβετία, τη Σκανδιναβία, τη Αυστραλία, τη Νέα Ζηλανδία, τις Φιλιππίνες, τον Καναδά, το Βέλγιο, την Ολλανδία, την Αγγλία, την Ιρλανδία και τη Γαλλία. Την ίδια χρονιά ηχογραφεί έναν δίσκο στα ισπανικά και έναν στα πορτογαλικά που γίνονται αμέσως επιτυχίες. Το ίδιο ισχύει και για όλους του επόμενους δίσκους της στα ισπανικά που γίνονται αυτομάτως χρυσοί ή πλατινένιοι όχι μόνον στην Ισπανία αλλά και στην Νότιο Αμερική, όπου την αποκαλούν “Nana Latina”.

Το 1987, στο απώγειο της δημοτικότητάς της, η Νάνα κυκλοφορεί δύο δίσκους στα αγγλικά: “Love me tender” για την αγορά του Καναδά και ένα ακόμα για την διεθνή αγορά με παραγωγό τον Tony Visconti και τίτλο “Νάνα”. Την ίδια χρονιά κυκλοφορούν τρεις ακόμα δίσκοι: ένας γερμανικός, ένας γαλλικός και ένας ισπανικός. Τον Σεπτεμβριο, ξαναγυρνά στην Ελλάδα και τραγουδά ξανά για μια βραδιά στο Ηρώδειο. Ακολουθεί μια συναυλία στο Ολυμπιακό Στάδιο μπροστά σε 100.000 Αθηναίους, όπου ξανασμίγει με τον Μάνο Χατζιδάκι. Η συναυλία αυτή γίνεται αφορμή να ξανασυνεργαστεί με τον Μάνο Χατζιδάκι και τον Νίκο Γκάτσο ηχογραφώντας τον δίσκο «Οι Μύθοι μιας Γυναίκας». Θα τελειώσει τη χρονιά με μια περιοδεία ενός μήνα σε έξι χώρες της Ασίας, όπου την θεωρούν ένα πραγματικό ζωντανό θρύλο: Κορέα, Σιγκαπούρη, Χονγκ-Κονγκ, Μαλαισία, Ταϊλάνδη, Ταϊβάν θα την υποδεχθούν ως βασίλισσα. Δεν είναι τυχαίο ότι ένα από τα ελληνικά τραγούδια της, το «Με το άσπρο μου μαντίλι», θεωρείται ως μια από τις πιο όμορφες μελωδίες του αιώνα από τους Κορεάτες. Το 1988 είναι, δισκογραφικά, μια σημαντική χρονιά : στην Ελλάδα ξανασυναντιέται με τον Μάνο Χατζιδάκι και το Νίκο Γκάτσο που γράφουν ειδικά γι’ αυτήν την μουσική και τους στίχους του δίσκου «Οι Μύθοι μιας Γυναίκας» ενώ στη Γαλλία ηχογραφεί ένα διπλό δίσκο κλασσικής μουσικής ως ανάμνηση των χρόνων που πέρασε στο Ωδείο Αθηνών. Ξεκινά τότε μια νέα παγκόσμια περιοδεία που την οδηγεί σε πάνω από δέκα χώρες και ολοκληρώνεται τον Δεκέμβριο του 1989 με μια σειρά συναυλιών στο Zenith στο Παρίσι και μια αξέχαστη συναυλία στο Barbican Center με τη Φιλαρμονική Ορχήστρα του Λονδίνου ακριβώς πριν τα Χριστούγεννα.

Τη δεκαετία του ’90, η Νάνα συνεχίζει να ηχογραφεί τακτικά σε πέντε γλώσσες : γαλλικά, αγγλικά, γερμανικά, ισπανικά και ελληνικά. Οι πωλήσεις κάθε δίσκου της ανέρχονται σε εκατομμύρια αντίτυπα κάθε φορά και κάθε νέα κυκλοφορία συνοδεύεται με συναυλίες σε όλο τον κόσμο.

Το 1990, το “Only love”, μια συλλογή με τις πιο μεγάλες αγγλικές επιτυχίες της κυκλοφορεί στις ΗΠΑ και πουλά εκατοντάδες χιλιάδες αντίτυπα. Ξεκινά τότε μια σειρά από περιοδείες στην Βόρειο Αμερική, από τη Νέα Ορλεάνη ως την Πασαντένα και από το Σιάτλ μέχρι το Ντάλλας, όπου γεμίζει κάθε φόρα τα θέατρα. Η δεκαετία του ’90 κυλάει με περιοδείες σε όλον τον κόσμο, πολλές από τις οποίες δίνει ως Πρέσβειρα Καλής Θέλησης της Unicef, διαθέτοντας τα έσοδά τους για τις ανάγκες των παιδιών σ’ ολόκληρο τον κόσμο. Ως Πρέσβειρα της Unicef συναντά αρχηγούς κρατών, για να προβάλλει τα δικαιώματα των παιδιών και να βελτιωθούν οι συνθήκες διαβίωσής τους. Από το 1994, η Νάνα συμφιλιώνει τις περιοδείες της σε ολόκληρο τον κόσμο με τις διάφορες δραστηριότητές της για τη Unicef και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ταυτόχρονα, ηχογραφεί έναν καινούργιο δίσκο στα ισπανικά, το «Nana Latina», στον οποίο συμπεριλαμβάνεται το “Se Que Volveras”, ντουέτο με τον Julio Iglesias και γίνεται χρυσός δίσκος στη Βενεζουέλα και πλατινένιος στη Χιλή και την Αργεντινή. Το 1997, κυκλοφορεί στην Αμερική ένα καινούργιο δίσκο στα αγγλικά : το “Return to Love” και μια περιοδεία δύο μηνών κατά τη διάρκεια της οποίας θριαμβεύει στο Carnegie Hall της Νέας Υόρκης και στο Pantage Theatre στο Λος Αντζελες. Ύστερα από μια περιοδεία στον Καναδά τον Σεπτέμβριο και μια εξαιρετική «Συναυλία για την Ειρήνη» στον Καθεδρικό Ναό St John the Divine της Νέας Υόρκης που έγινε με την ευκαιρία της πρώτης επίσκεψης του Πατριάρχη Βαρθολομαίου στις ΗΠΑ, η Νάνα επιστρέφει στη Γαλλία με ένα νέο δίσκο στα γαλλικά και τελειώνει τη χρονιά στο Παρίσι με μια σειρά συναυλιών στο νέο Olympia.

Το 1998, ύστερα από μια σειρά συναυλιών σε όλο τον κόσμο καταλήγει και πάλι στην Αθήνα, ύστερα από έξι χρόνια απουσίας, στον επιβλητικό χώρο του Ηρωδείου: Εκεί θα τραγουδήσει συντροφιά με τον Charles Aznavour, τον Jean - Claude Brialy και τον Γιάννη Πάριο σε μια συναυλία για το Ίδρυμα Μελίνα Μερκούρη και τη χρηματοδότηση του νέου Μουσείου της Ακρόπολης. Στην Ελλάδα η Νάνα Μούσχουρη συνηθίζει να δίνει συναυλίες πάντα για κάποιο σκοπό: Ωδείο Ηρώδου Αττικού (2003 /Ε.Π.Ι.Ψ.Υ) , Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης (2003/ΕΛ.Ε.Π.Α.Π.) , Κομοτηνή (2005 /HELLENIC AID) Πάντοτε ανήσυχη για τα δικαιώματα των παιδιών, η Νάνα τρέχει σε όλο τον κόσμο με την Unicef : στο Βιετνάμ, την Κένυα, τη Γουατεμάλα και τη Γιουγκοσλαβία. Εκεί, στο πληγωμένο από τον πόλεμο Σαράγεβο θα εγκαινιάσει ένα σχολείο για μαθητές όλων των θρησκευμάτων, που κατασκευάστηκε με τα έσοδα από μία συναυλία της στη Γερμανία. Το 1999, η Νάνα ολοκληρώνει τη θητεία της στο Ευρωκοινοβούλιο με μια σημαντική επιτυχία: Το Πρόγραμμα Πλαίσιο Πολιτισμός 2000-2004, του οποίου ήταν εισηγήτρια, υιοθετήθηκε με συντριπτική πλειοψηφία. Το IFPI θα της απονείμει στο Λονδίνο, την ίδια χρονιά, ένα ειδικό βραβείο για τη σημαντική συνδρομή της στην υπερψήφιση της Οδηγίας για την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας και των συγγενικών δικαιωμάτων στην κοινωνία της πληροφορίας.

Στην αρχή της νέας χιλιετίας, η Mercury κυκλοφορεί ένα εντελώς νέο δίσκο, το “Classic”, που συμπεριλαμβάνει δεκαοκτώ κομμάτια του κλασσικού ρεπερτορίου, τα οποία ερμηνεύει σε επτά γλώσσες η Νάνα. Το 2001, επανεκδίδεται ο δίσκος “Nana Mouskouri in New York” με παραγωγό τον Quincy Jones και γίνεται δίσκος της χρονιάς στα HMV Awards στην Αγγλία και χρυσός (στην κατηγορία Jazz) στην Γερμανία το 2002. Το 2004 η Νάνα Μούσχουρη ξεκίνησε από το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών την Παγκόσμια Αποχαιρετιστήρια Περιοδεία (Farewell World Tour). Το 2006 ήταν μία πολύ παραγωγική χρονιά όσον αφορά τις δραστηριότητες της στην Ελλάδα, τον Μάιο κυκλοφόρησε μετά από 12 χρόνια νέο δίσκο(«Μόνη Περπατώ») ενώ τον Νοέμβριου εκδόθηκε για πρώτη φορά η βιογραφία της με τίτλο «Το Ονομά μου είναι Νάνα». Τον Φεβρουάριο του 2007 ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας την παρασημοφόρησε με το μετάλλιο του Ανώτερου Ταξιάρχη του Τάγματος της Ευποιίας. Ενα μήνα αργότερα ο Γάλλος Πρωθυπουργός Dominique de Villepin σε μία λαμπρή τελετή στην πρωθυπουργική κατοικία, παρουσία και του Έλληνα Υπουργού Πολιτισμού Γιώργου Βουλγαράκη, παρασημοφόρησε τη Νάνα Μούσχουρη με το μετάλλιο του Αξιωματικού της Λεγεώνας της Τιμής (Officier De La Legion d’Honneur).

Μερικά από τα βραβεία που της έχουν απονεμηθεί :

- Πρώτο και Δεύτερο Βραβείο στο Πρώτο Φεστιβάλ Ελληνικού Τραγουδιού, 1959

- Πρώτο Βραβείο στο Φεστιβάλ Μεσογειακού Τραγουδιού της Βαρκελώνης, 1960

- «Αργυρό Λιοντάρι» από το Radio Luxembourg, 1961

- Βραβείο Charles Cros της Γαλλικής Μουσικής Ακαδημίας, 1963

- Δεύτερο βραβείο στο Φεστιβάλ Τραγουδιού του Baden-Baden, 1964

- Edison Award Statue, 1971

- Χρυσή Τουλίπα στην Ολλανδία, 1975

- Golden Ticket στην Γερμανία, 1980 και 1981

- Βραβείο Αθηναγόρα στην Αμερική, 1998

- The World Children Award of Unicef, 1997

- Το 1999, η IFPI της απένειμε ειδικό βραβείο για τη σημαντική συνδρομή της στην υιοθέτηση της ευρωπαϊκής Οδηγίας για την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας και των συγγενικών στην κοινωνία της πληροφορίας

Η ίδια εξακολουθεί να πιστεύει ότι το μεγαλύτερο βραβείο είναι η αγάπη του κοινού, όπως τη γνώρισε στη χώρα της στην αρχή της καρριέρας της και στη συνέχεια σε όλον τον κόσμο.